JET YAKITLARINDA FAME (BIODIESEL):
Günümüzde yakıt kalitesi için tehlike oluşturan etmenlerden birisi de jet yakıtına FAME karışmasıdır. FAME hidrokarbon içermeyen bir yakıt bileşenidir ve Jet yakıtı spesifikasyonlarında izin verilen sadece hidrokarbon ve onaylı katkı maddeleridir. FAME (Fatty Acid Methyl Acid) Dizel yakıt ile harmanlandığında Biodizel yakıt elde edilmektedir. Bir boru hattı Biodizel yakıt geçişi için kullanıldıktan sonra aynı boru hattından jet yakıtı da geçtiğinde, Jet yakıtı metal yüzeylere yapışan yüzey aktif maddelerin karışımı (cross contamination, FAME carryover) ya da normal/doğal karışımla (bulk contamination) kirlenebilir. Jet yakıtında FAME 5 ppm den az olmalıdır. 5 ppm spesifikasyonu jet yakıtının 10000 litrede 1 litre B5 (B5 = %5 FAME içeren biodizel) içermesidir. (Def Stan 91-91). Çok amaçlı kullanılan boru hatlarının kapaklarında pompalarda FAME bulunabilir. Yine aynı şekilde tanker ve gemilerle yapılan biodizel yakıt taşımasından sonra da jet yakıtına FAME karışımı olabilir. Bu sebeple tanklar flush edilmeli, temizlenmeli ve drenaj edilmeli veya sadece jet yakıtına dedike edilmiş gemiler ve tankerlerin kullanımı tercih edilmelidir. (Gemi tankları sıcak su ile flush edilmeli)
Yakıt tedarikçileri jet yakıtında FAME olup olmadığını test etmede test için gerekli tesislerin azlığı ve her bir analiz için harcanacak zaman gibi bazı problemler yaşamaktadırlar. Bu sebeple her parti mal FAME bakımından test edilemediğinden jet yakıtına 5 ppm den az FAME karıştığı garanti edilememektedir. Geniş kapsamlı test yapılan tesis yoksunluğundan ve her parti mal (batch) test edilemediğinden, jet yakıtındaki FAME limitinin 100 ppm e çıkarılması konusu ile ilgili olarak JIG e üye kuruluşlar, havaalanı işletmeleri, devletler, sivil havacılık otoriteleri ve havayolu şirketleri ile ortak bir çalışma içerisine girmiş olup, JIG üyeleri uçak ve motor üreticilerinden jet yakıtındaki FAME limitinin 100 ppm e çıkarılması yönünde onay beklemektedirler. Zira şuan endüstride 5 ppm e göre yapılan labaratuvar testlerine nazaran, 20-100 ppm arasındaki FAME ölçümleri daha kolay, daha pratik yollarla ve daha geniş bir yelpazede yapılabilmektedir. Maalesef 2011 yılında elde edilen beklenmeyen test sonuçlarından dolayı bu süreç kesintiye uğramış olup, 2013 yılının Mart ayında daha kapsamlı bir test programı devreye sokulmuş, EI-JIP raporu ile beraber bu test de majör OEM’lere (Orijinal Equipment Manufacturer) sunulmuş ve 100 ppm onayı için OEM cevabı beklenmektedir.
Şu anki durumda JIG 11 de belirtilen her parti mal için test yapılması zorunluluğu olmamakla birlikte jet yakıtındaki FAME seviyesi 5 ppm altında olmalıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder