JET YAKITININ İLETKENLİĞİ VE TOPRAKLAMA
Petrol ürünlerini işleyen sistemlerde her yıl elektrostatik enerji birikmesi sonucu oluşan kıvılcımlara bağlı olarak çok sayıda yangın ve patlama meydana gelir. Bu gibi hadiselerde genelde bir yanlış anlama söz konusudur; zira topraklama yapılmasına rağmen elektrostatik enerjinin yine de bir tehlike unsuru oluşturabileceği göz ardı edilir. Kıvılcımlara bağlı yangın ve patlamalar rafine edilmiş hidrokarbon yakıtlarının düşük bir elektrik iletkenliği olduğundan ve elektrostatik enerji yakıtın hem içinde hem de yüzeyinde tutulabildiğinden topraklama yapılmasına karşın meydana gelebilir. Zira iletkenliği düşük yakıtlarda oluşan elektrostatik enerjinin topraklama yapılarak yere verilmesi yüksek iletkenliğe sahip yakıtlara nazaran daha yavaştır bu sebeple düşük iletkenliğe sahip yakıtların oluşturabileceği en büyük tehlike, yakıt depolama tankına boşaltıldığında tank yüzeyi ve duvarları arasında büyük bir voltaj değişikliği oluşturabilmesi ve nihayetinde tankın içindeki buharda bir kıvılcım üretebilmesidir. Bu voltaj değişikliği topraklama ile elimine edilemez. Bahsi geçen bu elektrostatik enerji yakıtın başka bir yüzeye (örn: boru hattı) akması sonucunda oluşan sürtünme ile meydana gelir. Burada yakıt içerisinde oluşan artı enerji miktarı oranında yakıtın geçtiği yüzeyde de bir eksi enerji birikimi olur. Buna sebep hidrokarbon yakıtların içinde bulunan milyonlarca iyonik maddedir. Yakıtta sürtünme sonucu oluşan bu elektrostatik enerji yakıta üretim sürecinde rafinerilerde SDA katılarak giderilir. Zira içinde statik dağıtıcı katkı maddesi (SDA-Static Dissipator Additive) bulunmayan yakıtların iletkenliği 50 pikosimens/metreden daha azdır. Bu sebeple yakıt uçağa ikmal edilmeden 50pS/m den daha fazla olduğundan emin olunmalıdır. SDA katkı maddesinin yakıta havalimanı tesislerinde katılmasından kaçınılmalı bunun yerine düşük iletkenliğe sahip yakıtın daha yüksek yakıtla harmanlanması yoluna gidilmelidir. SDA katkı maddesi ilave edilmemiş yakıtlar filtre edildikten sonra yakıt tankına alınmadan boru hattı içerisinde en az 30 saniye bekletilmelidir ki yakıt ekipmanları arasında en çok statik elektrik oluşturan ekipman filtrelerdir; zira filtre içerisinde bulunan filtre elemanları daha da büyük oranda enerji birikimine sebebiyet verirler. Yakıtın boru hattında ya da filtre haznesinde bekletilmesine dinlendirme süresi (relaxation time) denir.
Sonuç olarak amaç yakıtta düşük iletkenlik olsa da yakıtta oluşan elektrostatik enerjinin topraklama yapılmış bir yüzeye geçmesini sağlamaktır. Bazı firmalar dinlendirme yapmak yerine bunu anti statik katkı maddesi ile sağlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder